Polskie prawo pracy oferuje różnorodne instrumenty regulacyjne, które umożliwiają zarówno pracownikom, jak i pracodawcom zabezpieczenie swoich interesów. Jednym z nich jest umowa przedwstępna o pracę. W niniejszym artykule dokładnie omówimy, czym jest umowa przedwstępna, jakie są jej zalety, wymogi formalne i potencjalne konsekwencje niewywiązania się z niej.
Definicja umowy przedwstępnej
Czym jest umowa przedwstępna?
Umowa przedwstępna o pracę to umowa, na mocy której strony – przyszły pracownik i pracodawca – zobowiązują się do zawarcia w przyszłości umowy o pracę na określonych warunkach. Jest to forma zabezpieczenia dla obu stron przed zawarciem pełnej umowy o pracę.
Podstawy prawne
Podstawy prawne umowy przedwstępnej o pracę znajdują się w Kodeksie cywilnym (art. 389 i nast.), a nie w Kodeksie pracy. Wynika to z faktu, że jest to umowa cywilnoprawna, a nie pracownicza. W praktyce jednak, zawarcie umowy przedwstępnej o pracę często poprzedza zawarcie umowy o pracę, dlatego jej tematyka jest blisko związana z prawem pracy.
Korzyści z umowy przedwstępnej
Dla pracodawcy
Dla pracodawcy, umowa przedwstępna jest szczególnie przydatna, gdy chce zatrudnić konkretną osobę, ale nie jest jeszcze gotów do zawarcia pełnej umowy o pracę. Może to być związane z różnymi przyczynami, takimi jak oczekiwanie na zakończenie okresu próbnego w innym miejscu pracy przez przyszłego pracownika, uzyskanie niezbędnych kwalifikacji lub certyfikatów, czy też finalizacja projektu przez pracodawcę.
Dla pracownika
Dla pracownika, umowa przedwstępna daje pewność, że zostanie zatrudniony na określonych warunkach. Jest to szczególnie ważne, gdy pracownik planuje zmianę pracy i potrzebuje gwarancji, że nowe zatrudnienie rzeczywiście zostanie mu oferowane.
Wymogi formalne umowy przedwstępnej
Forma umowy
Umowa przedwstępna powinna być zawarta na piśmie. W przypadku braku formy pisemnej, umowa jest nieważna. Należy pamiętać, że to, co odróżnia umowę przedwstępną od zwykłej obietnicy zatrudnienia, to jej sformalizowany charakter.
Zawartość umowy
Umowa przedwstępna powinna zawierać wszystkie elementy, które będą obecne w przyszłej umowie o pracę. To oznacza, że powinna precyzyjnie określać takie elementy jak: zakres obowiązków, miejsce pracy, wynagrodzenie, czas pracy itd. Niedoprecyzowanie tych warunków może prowadzić do sporów prawnych i niejasności.
Konsekwencje niewywiązania się z umowy przedwstępnej
Dla pracodawcy
Jeżeli pracodawca nie zawrze umowy o pracę zgodnie z umową przedwstępną, pracownik ma prawo żądać odszkodowania. Wysokość odszkodowania jest zwykle równa wynagrodzeniu, które pracownik otrzymałby, pracując przez okres, na jaki miała być zawarta umowa o pracę, jednak nie więcej niż trzy miesięczne wynagrodzenia.
Dla pracownika
Jeśli pracownik odmówi podpisania umowy o pracę zgodnie z umową przedwstępną, pracodawca również ma prawo do odszkodowania. Takie odszkodowanie jest zwykle równoważne kosztom, które pracodawca ponosi w związku z koniecznością znalezienia innego pracownika na stanowisko.
Praktyczne zastosowania umowy przedwstępnej
Umowa przedwstępna o pracę jest stosowana w różnych sytuacjach, nie tylko w kontekście zatrudnienia na pełny etat. Może być wykorzystana również w przypadku:
Zatrudnienia specjalistów
W przypadku zatrudniania specjalistów, gdzie kompetencje danego kandydata są niezbędne do realizacji określonego projektu, umowa przedwstępna może dać pracodawcy pewność, że kandydat nie zmieni zdania tuż przed rozpoczęciem pracy.
Zatrudnienia na określony projekt
W przypadku zatrudnienia na określony projekt, umowa przedwstępna pozwala na zdefiniowanie precyzyjnych warunków pracy, które będą obowiązywać po rozpoczęciu projektu.
Zatrudnienia w nowo tworzonej firmie
Umowa przedwstępna może być również użyteczna w sytuacji tworzenia nowej firmy, gdy jeszcze nie ma pewności co do jej ostatecznej formy prawnej, finansowania, czy struktury organizacyjnej. Pozwala ona zatrudnić kluczowe osoby, które są niezbędne do uruchomienia działalności, z gwarancją, że zostaną one formalnie zatrudnione, gdy tylko warunki na to pozwolą.
Umowa przedwstępna o pracę jest potężnym narzędziem, które zabezpiecza interesy zarówno pracodawcy, jak i pracownika. Daje obu stronom pewność co do przyszłego zatrudnienia i pozwala uniknąć niepewności i ryzyka związanego z procesem rekrutacji. Jednak aby była skuteczna, musi być poprawnie sformułowana i zawierać wszystkie niezbędne informacje. Zawsze warto skonsultować się z prawnikiem lub doradcą prawnym, aby upewnić się, że umowa przedwstępna jest prawidłowo przygotowana i chroni interesy obu stron.
